اف-۲۲ رپتور (به انگلیسی: Lockheed Martin F-22 Raptor) جنگنده نسل پنجم ساخت شرکتهای لاکهید و بوئینگ است. ایالات متحده تنها کشوری است که این هواپیمای پنهان‌کار و فرامانورپذیرِ دوموتوره و تک‌سرنشین را در اختیار دارد. اف-۲۲ در وهلهٔ نخست به عنوان یک جنگنده برتری هوایی طراحی شده اما دارای قابلیت‌های ثانویه‌ای برای مأموریت‌های حمله به زمین، جنگ الکترونیکی و تجسس سیگنال می‌باشد. لاکهید مارتین پیمانکار اصلی طرح است و تولید بیشتر بدنهٔ هواپیما، سیستم‌های سلاح و مونتاژ نهایی اف-۲۲ را به عهده دارد. برنامه بوئینگ شامل بال، بخشی از بدنه، ادغام اویونیک، و تمامی سیستم آموزش خلبان و نگهداری سیستم است.
فیلم های f-22
تاریخچه :
به این جنگنده پرنده شکاری (Raptor) می گویند و در اصل وحشتناک ترین پرنده یی است که تاکنون در آسمان دیده شده است. ماموریت این هواپیما آن است که محدوده هوایی را که بر فراز منطقه نبرد قرار دارد، کنترل کند. این راهبرد گرچه ساده به نظر می رسد، اما کاملاً اثربخش است. نیروی هوایی ایالات متحده از این بابت به خود می بالد که در 40 سال اخیر هیچ سرباز نیروی زمینی امریکا توسط هواپیماهای دشمن کشته نشده است. این مدت زمان شامل جنگ ویتنام تا جنگ اول خلیج فارس می شود. دور کردن دشمنان امریکا از آسمان این کشور، وظیفه اصلی بعضی از هواپیماهای جنگنده ارزشمند مانند F-100 و فانتوم F-4 است. در 20 سال آخر قرن بیستم، هواپیمای آلفای نیروی هوایی امریکا به عنوان جنگنده برتر هوایی به شمار می رفت.
این هواپیمای دوموتوره که به نام F-15 عقاب شناخته می شود، نه تنها در انجام ماموریت اصلی خود موفق بوده است، بلکه در عملیات توفان صحرا در عراق نیز توانست 32 فروند از هواپیماهای جنگنده دشمن را در نبردهای هوایی سرنگون سازد. با این همه، جنگنده های ساخت کشورهای دیگر که توانایی های برابر و حتی بیشتری نسبت به F-15 دارند، در حال عملیاتی شدن هستند. ضمن آنکه نسل جدیدی از موشک های مرگبار نیز در این کشورها ساخته می شود. بدین ترتیب احتمال جلو زدن دیگران در این مسابقه تسلیحاتی وجود دارد. فرمانده سابق نیروی هوایی امریکا می گوید؛ «امریکایی ها دارای حق خدادادی در مورد برتری هوایی نیستند. بنابراین ما باید در این مورد سرمایه گذاری کنیم تا به هدف برسیم.»
میراث غرورآفرین :
با وجود برتری مستمر و بی چون و چرای جنگنده های امریکا در آسمان، نیروی هوایی این کشور از اواسط دهه 1970 در فکر ساخت یک هواپیمای جایگزین برای جنگنده های F-15 بود که در آن زمان ایده جدیدی به شمار می رفت. بررسی ها نشان داد که برای تسلط هوایی در قرن بیست و یکم به هواپیمایی نیاز است که بسیار سریع و فرز باشد و به خوبی مسلح شود، ضمن آنکه توانایی مخفی شدن را هم داشته باشد.
نیروی هوایی در سال 1968 پس از بررسی شش پیشنهاد مجزا قراردادی را برای ساخت دو مدل جدید هواپیمای جنگنده به امضا رساند. یکی از آنها به نام YF-22 قرار بود به وسیله شرکت لاکهید و با مشارکت بوئینگ و جنرال دینامیکس ساخته شود. هواپیمایی دیگر به نام YF-23 به وسیله Northrop و با مشارکت مک دانل داگلاس ساخته شد. موتور این هواپیماها برای ایجاد رقابت با شرکت های جنرال الکتریک و Pratt & Whitney سفارش داده شد. رقابت برای ساخت هواپیمای پیشرفته جنگنده تاکتیکی نیروی هوایی خیلی شدید بود. برنده این رقابت می توانست قرارداد ساخت بالغ بر 750 فروند هواپیما را به ارزش ده ها میلیارد دلار به دست آورد. تا سال 1990 دو فروند نمونه اولیه ساخته شده و با پروازهای آزمایشی که در پایگاه هوایی ادواردز واقع در کالیفرنیا انجام دادند، ارزشمند بودن خود را به نمایش گذاشتند. در آوریل 1991 نیروی هوایی امریکا طرح مشترک لاکهید – بوئینگ – جنرال دینامیکس را به عنوان برنده نهایی انتخاب کرد.
قدرت این هواپیما به وسیله یک جفت موتور F119 – PW-100 ساخت کمپانی Pratt & Whitney تامین می شد. مدل YF-22 به F-22 تغییر نام یافت. این هواپیما نه تنها به عنوان جنگنده برگزیده امریکا برای قرن بیست و یکم انتخاب شد بلکه پرچم دار فناوری برای تمام هواپیماهای توانمندی بود که پس از آن ساخته شد. آزمایش های مستمر پرواز و تونل باد باعث ایجاد اصلاحاتی در این طرح شد. در دسامبر 1993 ساخت قطعات برای نخستین هواپیمای پروازی F-22 آغاز شد. تقسیم کار به این منجر شد که قسمت های نرم افزاری و اویونیکی و ساخت بدنه عقب و بال ها توسط شرکت بوئینگ انجام شود. شاخه Fort Worth شرکت لاکهید، که در سال 1993 از جنرال دینامیکس خریداری شده بود، مسوولیت بدنه میانی و تسلیحات این جنگنده را بر عهده داشت. شرکتی که در آن زمان لاکهید ماریتا نام داشت (و اکنون لاکهید مارتین نامیده می شود) مسوولیت ساخت بدنه جلو، باله های عمودی و راستابیلاتور و چرخ ها و همچنین انجام اسمبلی نهایی را بر عهده گرفت.
در روز نهم آوریل 1997 و در حالی که پرچم ها برافراشته شده بود، اعضای کنگره امریکا دست می زدند، کارگران شادی می کردند و لبخند و شادمانی در همه جا دیده می شد، از نخستین فروند جنگنده F-22 حقیقی در کارخانه لاکهید مارتین واقع در ایالت جورجیا پرده برداری شد. جنرال فارگلمن می گوید که آن روز بزرگی برای امریکا بود. وی می افزاید؛ «ما هیچ علاقه یی نداریم که جهان را در کنترل خود درآوریم. بلکه ما اشتیاق زیادی داریم تا ببینیم که هیچ کس دیگری جهان را در کنترل خود نخواهد داشت.»
در آسمان :
هواپیمای F-22 آزمایش های پروازی خود را در ماه مه 1997 آغاز کرد. در نهایت، توسعه و پیش تولید مدل ها به آن افزوده شد و یک برنامه 5ساله آزمایش های پروازی و زمینی شکل گرفت تا در نهایت به تولید کامل رسید.
وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) تلاش زیادی انجام داده است تا از هزینه های گزاف جنگنده F-22 بکاهد. این تلاش با کند کردن روند توسعه و کاهش تعداد هواپیماهای برنامه ریزی شده برای ساخت به 438 فروند شروع شده است. بسته به چگونگی محاسبه هزینه ها، قیمت هر فروند F-22 از 70 تا 198 میلیون دلار است. بدین ترتیب واقعاً برنامه گران قیمتی است. در اوایل سال 1999 کنگره امریکا تقاضای کاهش هزینه های تولید این هواپیما را داشت، با این همه همچنان بیش از یک میلیارد دلار بودجه برای توسعه مستمر آن اختصاص داد. بنابراین برنامه مذکور همچنان به حرکت رو به جلوی خود ادامه می دهد.
مساله این است که F-22 قرار بود با نسل جدید سلاح های شوروی سابق مقابله کند. اما در حال حاضر کشوری به نام اتحاد جماهیر شوروی وجود ندارد و تجهیزات نظامی روسیه کنونی نیز فقط به اندازه یی است که درگیری های داخلی خود را سرکوب کند. بسیاری از کارشناسان در واشنگتن، نیاز به ساخت F-22 را زیر سوال برده اند. پنتاگون نیز می خواهد هواپیمای تک سرنشین F/A-18E و دونفره F/A-18F را که به عنوان جنگنده نبردهای دریایی و به هورنت معروف هستند و همچنین جنگنده رزمی مشترک را توسعه دهد. اما تعدادی از نمایندگان کنگره که نمی خواهند هزینه چندانی را به این کار اختصاص دهند می گویند بودجه کافی برای انجام آن وجود ندارد.
در نهایت جنگنده F-22 دوام آورد و برنامه زمانی آن تغییر نکرد و تولید آن از سال 2000 آغاز شد و نخستین فروند این هواپیما در مدت زمان چهار سال عملیاتی شد. آخرین فروند آن در سال 2012 به نیروی هوایی تحویل داده می شود.
فناوری پیشرفته :
این هواپیمای جت که از حدود 15 تن (وزن دقیق آن محرمانه است) تتنیوم، آلومینیوم، ترکیبات پلاستیک حرارتی، خطوط فیبر نوری، سیلیکون، لاستیک و شیشه ذوب شده در یک بسته دوتایی ساخته شده است، بیش از 19 متر طول، 5/13 متر عرض و حدود 5 متر بلندی دارد. این پیچیده ترین هواپیمایی است که تاکنون از زمین بلند شده است. برای ساخت این پدیده شگفت انگیز قرن بیست و یک، نیروی هوایی امریکا تمام دانش خود را که در ساخت جنگنده F-117A، بمب افکن مخفی B-2 و حتی هواپیمای جاسوسی SR-71 کسب کرده بود، به کار گرفت. به دلیل شکل هندسی و موادی که انرژی رادار را منحرف کرده و جذب می کند، سطح مقطعی که از جنگنده F-22 در معرض رادار قرار می گیرد از مقدار مشابه آن در هواپیمای F-15Cکمتر است. انتشار امواج الکترونیک و اثر حرارتی آن نیز به حداقل رسیده است. در نتیجه این هواپیما می تواند از دید هواپیماهای دیگر یا تجهیزات زمینی مخفی شود و دشمن از وجود آن آگاه نخواهد شد، مگر آنکه موشک ها، بمب ها یا خمپاره های F-22 شروع به شلیک کرده و حضور خود را اعلام کند.
حتی اگر دشمن بتواند بر روی یک جنگنده F-22 متمرکز شود، چالش بعدی آن است که این هواپیما را بگیرد. هر یک از دو موتور F116-PW-100 حدود 35 هزار پوند نیروی کششی دارد که از تمام موتورهای جنگنده های کنونی بیشتر است و به این هواپیما که از لحاظ آیرودینامیکی فوق العاده است، این توانایی را می دهد که در سرعت های مافوق صوت و بدون هیچ گونه مشکلی پرواز کند. در نبردهای هوایی، سرعت پارامتر مهمی است و مقاومت سونیک F-22 به معنای آن است که این هواپیما می تواند در عمق قلمرو دشمن نفوذ کرده و به سرعت از آن خارج شود، در حالی که انتشار امواج مادون قرمز آن بسیار کم است. در مواقع ضروری خلبان می تواند پس سوز (afterburner) نیز به کار ببرد. جنگنده F-22 به طور رسمی یک هواپیمای کلاس ماخ2 (mach2 یعنی حدود 2 برابر سرعت صوت سرعت دارد) است، اما سرعت نهایی حقیقی آن محرمانه باقی مانده است.
جنگ الکترونیک :
هواپیمای F-22 یک سکوی الکترونیکی دارد که قابلیت های هواپیماهایی که در صحنه های فیلم های مهیج دیده می شود، در برابر آن هیچ است. این سکو شامل یک رادار آرایه یی فاری پیچیده و یک سیستم جنگ الکترونیک است که می تواند هرگونه تشعشع الکترونیکی از طرف دشمن را نشان دهد. این هواپیما همچنین یک دیتالینک (ارتباط اطلاعاتی) با آواکس و دیگر سنسورهای مستقر در آسمان دارد. جنگنده F-22 برای پردازش سیل اطلاعات تهدیدهای وارد شده، اطلاعات ناوبری و سیستم های هواپیمایی به کامپیوتری نیاز دارد که قابلیت پردازش 9 میلیارد عملیات در ثانیه را داشته باشد.
از آنجا که این هواپیما یک ماشین تک سرنشین است، لذا تفکر زیادی درباره فراهم ساختن اطلاعات مربوطه در نمایشگرهای توانمند آن، که تفسیر اطلاعات در آنها به آسانی انجام می شود، صورت گرفته است. یکی از مدیران این پروژه می گوید؛ «خلبان در نقطه مرکزی دنیای ما قرار دارد.» در نتیجه کابین خلبان دارای نمایشگری با زاویه پهن است که در بالای سرش قرار دارد. این نمایشگر که اختصاراً HUD نامیده می شود، سرعت و قدرت تصمیم گیری خلبانان را به شدت افزایش می دهد. سکویی از نمایشگرهای بزرگ و تمام رنگی که صفحات آن از جنس کریستال مایع است نیز در قسمت پایین کابین وجود دارد که بخش بزرگی از صفحه نمایشگر جلوی خلبان را دربرمی گیرد. صفحه نمایش اصلی با وسعت 8 اینچ مربع (حدود 50 سانتی متر مربع) یک نمایشگر وضعیت است و دیدگاهی را برای خلبان فراهم می سازد که چشم انداز گسترده یی از جهان پیرامون خلبان را برای او تامین می کند. اطلاعات ارائه شده شامل موقعیت خلبان و سایر هواپیماهای خودی است. هرگاه هواپیمای دشمن آشکارسازی شود، اطلاعات مربوط به آن شامل نوع، فاصله، جهت، ارتفاع، عدد ماخ (شاخص سرعت مافوق صوت) و سرعت نهایی آن بر روی صفحه ظاهر می شود. رایانه مستقر در کابین خلبان می تواند این هدف ها را به طور اتوماتیک اولویت بندی کرده و آنها را در فهرست اهدافی که باید به سوی آنها شلیک شود، به ترتیب اولویت ثبت کند. سرنشینان هواپیماهای F-22 (که در واقع خلبان های این هواپیماها هستند) می توانند اطلاعات لازم را بین صفحات نمایشگرهای خود رد و بدل کرده و آنها را به اشتراک بگذارند.
در نتیجه همه آنها اطلاعات جامعی از صحنه نبرد خواهند داشت و امکان برخورد بین آنها به حداقل می رسد. در سمت راست کابین، نمایشگر حمله قرار دارد که موقعیت هواپیماهای دشمن را که در برد موشک های مختلف F-22 قرار دارد، نشان می دهد. هنگامی که هدف برگزیده یی در برد این موشک ها قرار می گیرد، یک فرمان شلیک بر روی HUD و نمایشگر حمله ظاهر می شود. پس از آنکه موشک شلیک شد، نمایشگرها این سلاح را ردیابی می کنند تا وقتی که به هدف برخورد کند (یا احیاناً بدون برخورد به هدف از کنار آن رد شود). اگر هواپیمای دشمن از روی صفحه نمایشگر محو شود، خلبان دکمه یی را که بر روی اهرم کنترل کننده کنار او وجود دارد، فشار می دهد تا هدف بعدی را بگیرد. صفحه نمایش سمت چپ، نمایشگر دفاع نام دارد. این نمایشگر موقعیت هواپیماها و موشک های زمین به هوای دشمن، رادار آنها و پوشش برد موشکی آنها را نشان می دهد. هنگامی که موشک های دشمن شلیک شود، این نمایشگر آنها را ردیابی می کند. چهارمین صفحه نمایش که در زیر نمایشگر اصلی مرکز واقع شده است، اطلاعات مربوط به سیستم های هواپیمایی (از قبیل چک لیست ها و وضعیت سوخت) را برای خلبان تهیه می کند.
توپخانه مهیب :
اگرچه قرار است که جنگنده F-22 از ورود به نبردهای هوایی نزدیک خودداری کند، اما هرگاه لازم باشد، این هواپیما باید خود را به عنوان یک جنگنده کارآمد نشان دهد. این هواپیما نه تنها دارای سیستم اویونیکی هوشمند و نسبت بالایی از نیروی کشش به وزن هواپیما دارد، بلکه نازل های دوبعدی تشکیل بردار نیروی کشش را نیز دارد که قابلیت مانور آن را بیشتر می کند.
جنگنده های قبلی فاقد چنین قابلیتی بودند. امکان تشکیل بردار نیروی کشش، قابلیت بالایی از کنترل پیچش هواپیما (roll) را حتی در زوایای بزرگی از حمله به اندازه 60 درجه نیز فراهم می سازد و به خلبان این امکان را می دهد تا در سرعت های خیلی کم نیز هدف را نشانه گیری کرده و به سوی آن شلیک کند، بدون آنکه ترسی از احتمال از دست دادن کنترل داشته باشد.
خلبان F-22 زرادخانه مهیبی در کنار خود دارد. ترکیب اصلی برتری هوایی شامل دو سلاح کوتاه برد به نام Sidewinder و چهار موشک میان برد هوا به هوا است که به وسیله رادار هدایت می شود. همچنین یک خمپاره 20میلی متری چندلوله یی نیز در این انبار مهمات وجود دارد. تمام این تسلیحات در محفظه هایی که در بدنه هواپیما نصب شده است، قرار دارد. هواپیمای F-22 همچنین می تواند دو بمب هزارپوندی را حمل کند و با موشک های هوا به زمین و موشک های جست وجوگر رادار نیز مجهز شود. سلاح های دیگری نیز برنامه ریزی شده است.
جنگنده F-22 به عنوان هواپیمای اصلی حفظ برتری نیروی هوایی امریکا، انتظار می رود که در تمام نقاط جهان به کار گرفته شود. ظاهر سفید و خاکستری این جنگنده، شکوه خاصی به این پرنده شکاری می دهد.
یکی از افسران ارشد فرماندهی رزمی هوایی به نام سرهنگ اسکات آندرسون می گوید؛ «هیچ کس یارای مقابله با جنگنده F-22 را در هوا ندارد. اگر چنین فکری هم به ذهن کسی خطور کند، فقط یک بار می تواند آن را اجرا کند.»
